Baader-Meinhof-fenomeen. Het heeft een ongebruikelijke naam, dat is zeker. Zelfs als je er nog nooit van hebt gehoord, is de kans groot dat je dit interessante fenomeen hebt meegemaakt, of binnenkort wel.
Kortom, het fenomeen Baader-Meinhof is een frequentiebias. Je merkt iets nieuws op, het is in ieder geval nieuw voor je. Het kan een woord zijn, een hondenras, een bepaalde stijl van huis, of zo ongeveer alles. Plots ben je je overal bewust van dat ding.
In werkelijkheid is er geen toename in voorkomen. Het is gewoon dat je het begint op te merken.
Volg mee terwijl we een diepere duik nemen in het Baader-Meinhof-fenomeen, hoe het die vreemde naam kreeg en het potentieel om ons te helpen of te hinderen.
Het fenomeen Baader-Meinhof (of complex) verklaren
We hebben het allemaal weleens meegemaakt. Onlangs hoorde je voor het eerst een liedje. Nu hoor je het overal waar je gaat. In feite kun je er niet aan ontsnappen. Is het het liedje - of ben jij het?
Als het nummer net nummer één in de hitlijsten is geraakt en veel wordt afgespeeld, is het logisch dat je het veel hoort. Maar als het nummer een oudje blijkt te zijn, en je bent je er pas onlangs van bewust, ben je misschien in de greep van het fenomeen Baader-Meinhof, of de perceptie van frequentie.
Het is het verschil tussen iets dat echt veel gebeurt en iets dat je veel begint te detecteren.
Baader-Meinhof-fenomeen, of Baader-Meinhof-effect, is wanneer uw bewustzijn van iets toeneemt. Dit doet je geloven dat het eigenlijk meer gebeurt, zelfs als dat niet het geval is.
Waarom spelen je hersenen je parten? Maakt u zich geen zorgen. Het is volkomen normaal. Je brein versterkt gewoon wat nieuw verworven informatie. Andere namen hiervoor zijn:
- frequentie illusie
- recentheid illusie
- selectieve aandachtsbias
U hoort het misschien ook wel het rode (of blauwe) autosyndroom noemen en dat is niet voor niets. Vorige week heb je besloten dat je een rode auto gaat kopen om je te onderscheiden van de massa. Elke keer dat u een parkeerplaats oprijdt, wordt u omringd door rode auto's.
Er zijn deze week geen rode auto's meer dan vorige week. Vreemdelingen raakten niet weg en kochten rode auto's om je gaslicht te geven. Het is alleen dat sinds je de beslissing hebt genomen, je hersenen worden aangetrokken door rode auto's.
Hoewel het vaak onschadelijk is, kan dit soms een probleem zijn. Als u bepaalde psychische aandoeningen heeft, zoals schizofrenie of paranoia, kan frequentiebias ertoe leiden dat u iets gelooft dat niet waar is en de symptomen kunnen verergeren.
Waarom gebeurt het?
Het fenomeen Baader-Meinhof besluipt ons, dus we beseffen het meestal niet terwijl het gebeurt.
Denk aan alles waaraan u op één dag wordt blootgesteld. Het is gewoon niet mogelijk om in elk detail te genieten. Je brein heeft de taak om te beslissen welke dingen focus vereisen en welke kunnen worden uitgefilterd. Je brein kan gemakkelijk informatie negeren die op dit moment niet essentieel lijkt, en dat gebeurt elke dag.
Wanneer je wordt blootgesteld aan gloednieuwe informatie, vooral als je het interessant vindt, merken je hersenen het op. Deze details zijn mogelijk bestemd voor het permanente bestand, dus ze zullen een tijdje centraal staan.
Baader-Meinhof-fenomeen in de wetenschap
Hoewel het meestal onschadelijk is, kan het fenomeen Baader-Meinhof problemen veroorzaken bij wetenschappelijk onderzoek.
De wetenschappelijke gemeenschap bestaat uit mensen en als zodanig zijn ze niet immuun voor frequentiebias. Wanneer dat gebeurt, is het gemakkelijker om bewijs te zien dat de vooringenomenheid bevestigt, terwijl het bewijs ertegen ontbreekt.
Daarom ondernemen onderzoekers maatregelen om vooroordelen te voorkomen.
U heeft waarschijnlijk wel eens gehoord van 'dubbelblinde' onderzoeken. Op dat moment weten noch de deelnemers, noch de onderzoekers wie welke behandeling krijgt. Het is een manier om het probleem van ‘observer bias’ bij iemand anders te omzeilen.
De frequentie-illusie kan ook voor problemen zorgen binnen het rechtssysteem. Ooggetuigenverslagen zijn bijvoorbeeld vaak verkeerd. Selectieve aandacht en voorkeur voor bevestiging kunnen onze herinneringen beïnvloeden.
Frequentiebias kan misdaadoplossers ook op het verkeerde pad leiden.
Baader-Meinhof-fenomeen bij medische diagnose
U wilt dat uw arts veel ervaring heeft, zodat hij de symptomen en testresultaten kan interpreteren. Patroonherkenning is belangrijk voor veel diagnoses, maar frequentiebias kan ervoor zorgen dat u een patroon ziet waar er geen is.
Om de medische praktijk bij te houden, verdiepen artsen zich in medische tijdschriften en onderzoeksartikelen.Er valt altijd iets nieuws te leren, maar ze moeten ervoor waken een aandoening bij patiënten te zien alleen omdat ze er onlangs over hebben gelezen.
Frequentiebias kan ertoe leiden dat een drukke arts andere mogelijke diagnoses mist.
Aan de andere kant kan dit fenomeen een leermiddel zijn. In 2019 schreef derdejaars geneeskundestudent Kush Purohit een brief aan de redacteur van Academic Radiology om te vertellen over zijn eigen ervaringen ter zake.
Nadat hij net had vernomen van een aandoening die "boviene aortaboog" wordt genoemd, ontdekte hij binnen 24 uur nog drie gevallen.
Purohit suggereerde dat het profiteren van psychologische verschijnselen zoals Baader-Meinhof ten goede zou kunnen komen aan studenten radiologie, door hen te helpen basiszoekpatronen te leren, evenals de vaardigheden om bevindingen te identificeren die anderen misschien over het hoofd zien.
Baader-Meinhof in marketing
Hoe meer u zich van iets bewust bent, hoe groter de kans dat u het wilt. Of zo denken sommige marketeers. Dat is waarschijnlijk de reden waarom bepaalde advertenties steeds worden weergegeven in uw feeds op sociale media. Viraal gaan is de droom van menig marketinggoeroe.
Als je iets keer op keer ziet verschijnen, kan dit leiden tot de aanname dat het wenselijker of populairder is dan het is. Misschien is het eigenlijk een nieuwe trend en kopen veel mensen het product, of lijkt het gewoon zo.
Als u geneigd bent wat tijd te nemen om het product te onderzoeken, komt u misschien met een ander perspectief weg. Als u er niet veel over nadenkt, kan het zijn dat u de advertentie keer op keer ziet dat u uw vooringenomenheid bevestigt, zodat de kans groter is dat u uw creditcard tevoorschijn haalt.
Waarom heet het ‘Baader-Meinhof’?
In 2005 schreef Stanford University-taalkundige Arnold Zwicky over wat hij de 'recency-illusie' noemde, en definieerde het als 'de overtuiging dat dingen die JIJ pas onlangs hebt opgemerkt, in feite recent zijn'. Hij besprak ook 'frequentie-illusie' en beschreef het als 'als je eenmaal een fenomeen hebt opgemerkt, denk je dat het heel vaak gebeurt'.
Volgens Zwicky omvat de frequentie-illusie twee processen. De eerste is selectieve aandacht, dat is wanneer u dingen opmerkt die u het meest interesseren, terwijl u de rest negeert. De tweede is de voorkeur voor bevestiging, dat wil zeggen wanneer u dingen zoekt die uw manier van denken ondersteunen, terwijl u dingen negeert die dat niet doen.
Deze denkpatronen zijn waarschijnlijk zo oud als de mensheid.
De Baader-Meinhof-bende
De Baader-Meinhof-bende, ook wel bekend als de Rode Legerfractie, is een West-Duitse terreurgroep die actief was in de jaren zeventig.
Dus je vraagt je waarschijnlijk af hoe de naam van een terroristische bende werd gehecht aan het concept van frequentie-illusie.
Nou, zoals je misschien vermoedt, lijkt het erop dat het uit het fenomeen zelf is ontstaan. Het kan teruggaan naar een discussieforum in het midden van de jaren negentig, toen iemand zich bewust werd van de Baader-Meinhof-bende en er vervolgens in korte tijd meerdere keren over hoorde.
Bij gebrek aan een betere uitdrukking om te gebruiken, werd het concept gewoon bekend als het fenomeen Baader-Meinhof. En het bleef hangen.
Het wordt trouwens uitgesproken als 'bah-der-myn-hof'.
De afhaalmaaltijd
Daar heb je het. Het Baader-Meinhof-fenomeen is wanneer dat ding waar je onlangs achter kwam, plotseling hier, daar en overal is. Maar niet echt. Het is gewoon uw frequentiebias die spreekt.
Nu u erover heeft gelezen, hoeft u niet verbaasd te zijn als u het binnenkort weer tegenkomt.
