Ik vind het nog steeds erg dat ik geen goed, definitief afscheid heb genomen.
The Other Side of Grief is een serie over de levensveranderende kracht van verlies. Deze krachtige first-person-verhalen onderzoeken de vele redenen en manieren waarop we verdriet ervaren en een nieuw normaal navigeren.
Terwijl mijn dochter zorgeloos door de tuin rende, zat ik bij opa en mijn man en praatte ik over niets in het bijzonder. Misschien fronste ik over de gigantische Engelse komkommers die hij speciaal voor mij had geplant, of maakte ik een praatje over het komende schoolvoetbalseizoen, of wat voor grappige dingen zijn kleine hond de laatste tijd had gedaan.
Ik weet het echt niet meer.
Die dag was vijf jaar geleden. Terwijl ik me herinner hoe warm de lucht was en hoe lekker de hamburgers rook op de grill, weet ik niet meer waar we het over hadden tijdens onze laatste middag samen.
In augustus was het de vijfde verjaardag van het overlijden van mijn grootvader, en twee weken daarna was de vijfde verjaardag van het overlijden van mijn grootmoeder. Na een half decennium zonder hen in mijn leven, voelt mijn verdriet nog steeds rauw. En soms voelt het alsof er weer een leven is verstreken sinds ik ze ben kwijtgeraakt.
Aan het einde van die zonnige augustusmiddag omhelsden we elkaar gedag en zeiden: ik hou van jullie en zie jullie later. Ik heb vaak het gevoel dat ik die middag heb verspild. Ik had drie uur met mijn nog levende grootvader om belangrijke vragen te stellen of een gesprek te voeren met meer inhoud dan komkommers.
Maar hoe had ik kunnen weten dat hij snel daarna weg zou zijn? De realiteit waar we allemaal mee te maken hebben, is dat we het nooit zullen weten.
Twee dagen later bonsde ik in mijn hoofd terwijl ik met opa en de dokter in een ziekenhuiskamer zat: 'Je hebt kanker in stadium vier die uitgezaaid is. Ik had die woorden nog nooit gehoord. Niet persoonlijk, niet van een dokter, en niet gericht tot iemand die ik zo goed kende.
Wat we geen van beiden wisten, wat de dokter niet wist, was met die diagnose dat de eierwekker was omgedraaid. Slechts een paar dagen later zou opa weg zijn.
Terwijl ik dit nieuws probeerde te verwerken en geen idee had wat de volgende stappen zouden kunnen zijn, was mijn geliefde opa actief aan het sterven. Toch had ik geen idee.
Het staarde me in mijn gezicht. Ik controleerde hem in het ziekenhuis, ik hoorde de woorden van de dokter, maar niets daarvan werd verwerkt als "hij gaat op dit moment dood".
De operatie was gepland voor de volgende dag. Ik kuste zijn zoute, kale hoofd, vertelde hem dat ik van hem hield, en zei dat we hem zouden zien zodra ze hem naar de OK hadden gereden.
Ik heb hem weer gezien, maar dat was de laatste keer dat hij me zag. Die volgende dag tijdens het herstel op de IC was zijn lichaam fysiek aanwezig, maar de opa van wie ik hield was niet meer aanwezig. Niemand kon ons vertellen wat er aan de hand was, wat de prognose was of wat we zouden moeten doen. We zijn vertrokken voor het avondeten. Toen belde de verpleegster om te zeggen dat de situatie kritiek was geworden.
Mijn broer bracht ons naar het ziekenhuis, maar lang niet snel genoeg. Hij zette me bij de deur af en ik rende weg.
Mijn God, ik rende zo hard en zo snel dat ik bijna
duwde iemand van een brancard toen ik de hoek omging naar de lift.
Ik werd opgewacht door de aalmoezenier en ik wist dat hij was geslaagd.
Mijn broer, zus en ik liepen achter het gordijn om zijn vermoeide 75-jarige lichaam te vinden, maar hij was weg. We stonden samen en bedankten hem dat hij nooit een kerst had gemist. We bedankten hem dat hij er altijd was. We bedankten hem dat hij onze geweldige opa was.
We zeiden alles wat je tegen iemand zegt als ze nog maar een paar dagen te leven hebben. Maar het was te laat.
En toch, dan en in de uren die eraan voorafgingen
gevreesd moment, ik vergat afscheid te nemen. De woorden kwamen nooit uit mijn mond.
Ik mis mijn kans om afscheid te nemen - en verlangend naar hun laatste woorden
De laatste les die de oude man me heeft nagelaten om erachter te komen, was de dood. Ik had het nog nooit meegemaakt. Ik was 32 en tot dat moment was mijn familie intact.
Twee weken later mijn grootmoeder, mijn favoriete persoon
op aarde, stierf in hetzelfde ziekenhuis. Ik vergat haar ook gedag te zeggen.
Ik word nog steeds opgehangen door het feit dat ik geen van beiden gedag heb gezegd.
Het lijkt misschien onbeduidend, maar ik denk dat een goed afscheid een gevoel van finaliteit geeft.
Ik stel me voor dat er een speciaal soort afsluiting is doordat beide partijen erkennen en zelfs accepteren dat ze elkaar niet meer zullen zien. Dat afscheid is toch een optelsom van gebeurtenissen? Aan het einde van een avond met vrienden steekt hij een speld in de laatste uren van vreugde. Aan het bed van iemand in zijn laatste uren vertegenwoordigt het het afscheid van een leven vol momenten samen.
Nu, meer dan ooit, als ik vertrek van geliefden en vrienden, zorg ik ervoor dat ik de knuffel krijg en dat ik afscheid neem. Ik denk niet dat ik het gewicht zou kunnen dragen als ik er nog een zou missen.
De paar keer dat ik erover nadacht om de olifant in de IC-kamer aan te spreken en de dingen te zeggen die ik moest zeggen, stopte ik omdat ik ze niet van streek wilde maken. Wat zou het zeggen als ik hun dood erkende? Zou het lijken alsof ik het accepteerde, oké, hen de "ga je gang, het is goed" berichten te geven? Omdat het absoluut niet fijn was.
Of zou de confrontatie met dat bitterzoete gesprek hen uiteindelijk een soort rust hebben gegeven? Was er een sluiting of finaliteit die ze nodig hadden waardoor ze comfortabeler hadden kunnen werken?
Ik betwijfel of een van hen heeft nagedacht of ik van ze hield, maar door dat afscheid te nemen, had ik ze kunnen laten weten hoezeer ze werden liefgehad.
Misschien was het dat niet mijn tot ziens dat was
missend. Misschien moest ik een laatste afscheid van hen horen, horen dat ze dat waren
OK, dat ze een volledig leven leidden en tevreden waren met het einde van het verhaal.
Ik kijk uit naar het afscheid
Het is een grappig wezen, verdriet. In de afgelopen vijf jaar heb ik geleerd dat het de kop opsteekt op manieren die bijna belachelijk plotseling en eenvoudig lijken. De meest gewone momenten kunnen dat verlangen naar mensen die je bent kwijtgeraakt openbreken.
Nog maar een paar weken geleden maakte ik een korte stop bij de kruidenierswinkel met mijn dochter. We liepen vrolijk verder en probeerden het enige waar we voor waren gegaan niet te vergeten, toen het Phillip Phillips-nummer 'Gone, Gone, Gone' boven ons klonk.
Schat, ik ga niet verder
Ik hou van je lang nadat je weg bent
Ik voelde ogenblikkelijk tranen. Onmiddellijke hete, stromende tranen die mijn gezicht doordrenken en mij de adem benamen. Ik sloeg een leeg gangpad af, greep de kar vast en snikte. Mijn 8-jarige dochter staarde me aan op de onhandige manier die ik haar doe als ze uit het niets uit elkaar valt en schijnbaar helemaal niets lijkt.
Vier jaar en tien maanden later verbaas ik me erover hoe dat nummer me nog steeds breekt op het moment dat die eerste noten worden aangeslagen.
Dit is precies hoe verdriet eruitziet. U niet
kom eroverheen. Je komt er niet voorbij. Je vindt gewoon een manier om ermee te leven. U
stop het in een doos en maak er ruimte voor in de hoeken en gaten van je emotionele
logeerkamer, en dan stoot je er soms tegenaan terwijl je naar iets anders reikt
en het loopt overal uit en jij moet de rotzooi opruimen
meer tijd.
Ik was slecht uitgerust om met die realiteit om te gaan. Toen mijn grootouders stierven, viel de bodem uit mijn wereld op een manier die ik niet voor mogelijk had gehouden. Het duurde een jaar voordat ik de grond onder mijn voeten kon voelen.
Ik heb veel, misschien te veel, tijd besteed aan het herhalen van de uren en dagen die voorafgingen aan elk van hun plotselinge passages. Het maakt niet uit hoe vaak het verhaal door mijn hoofd is gespeeld, ik blijf altijd steken in dat afscheid en hoeveel ik wenste dat het had kunnen gebeuren.
Zou het afscheid hebben genomen de koers van mijn veranderd hebben
verdriet of mijn pijn verminderd? Waarschijnlijk niet.
Verdriet vult alle lege plekken in je hart en hoofd, dus het zou waarschijnlijk iets anders hebben gevonden om zijn knoestige handen rond te wikkelen zodat ik er geobsedeerd door zou kunnen zijn.
Sinds mijn grootouders zijn overleden, heb ik de mantra aangenomen: "Word druk met leven, of word druk met sterven." Hun dood dwong me zoveel in perspectief te plaatsen, en dit is waar ik voor kies als ik ze het meest mis. Hun laatste geschenk aan mij was deze onuitgesproken, ongrijpbare herinnering om zo groot en luid te leven als ik ooit had gewild.
Bijna een jaar na hun dood verliet mijn familie ons huis en stopte alles in opslag, zodat we zes maanden op reis konden. We hebben die tijd doorgebracht met het verkennen van de hele oostkust en het opnieuw definiëren van hoe we liefhebben, werken, spelen en leven. Uiteindelijk verlieten we Wichita en vestigden ons in Denver (ik was nooit weggegaan toen ze nog leefden). We hebben een huis gekocht. We zijn teruggebracht tot een enkele auto. Ik ben sindsdien twee bedrijven begonnen.
Ik heb misschien geen afscheid kunnen nemen, maar hun dood gaf me de vrijheid om hallo te zeggen tegen een geheel nieuwe manier van denken. En op die manier zijn ze nog elke dag bij me.
Wil je meer verhalen lezen van mensen die door een nieuw normaal navigeren terwijl ze onverwachte, levensveranderende en soms taboe-momenten van verdriet tegenkomen? Bekijk de volledige serie hier.
Brandi Koskie is de oprichter van Banter-strategie, waar ze fungeert als contentstrateeg en gezondheidsjournalist voor dynamische klanten. Ze heeft een reislustige geest, gelooft in de kracht van vriendelijkheid en werkt en speelt in de uitlopers van Denver met haar gezin.
