De nervus vagus is een van de 12 hersenzenuwen. Het is de langste van de hersenzenuwen en strekt zich uit van de hersenstam naar de buik via meerdere organen, waaronder het hart, de slokdarm en de longen. Ook bekend als hersenzenuw X, de vagus maakt deel uit van het onvrijwillige zenuwstelsel en voert onbewuste lichaamsprocedures uit, zoals het constant houden van de hartslag en het beheersen van de voedselvertering.
Elektrische stimulatie van de nervus vagus, de zogenaamde nervus vagus stimulation (VNS), wordt soms gebruikt om mensen met epilepsie of depressie te behandelen.
De nervus vagus is betrokken bij een van de meest voorkomende oorzaken van flauwvallen, vasovagale syncope genaamd. Dit is een overdreven reactie van het lichaam op bepaalde prikkels, zoals het zien van bloed, waarbij de nervus vagus wordt gestimuleerd. Deze stimulatie veroorzaakt een verlaging van de bloeddruk en hartslag. Er stroomt minder bloed naar de hersenen, waardoor het bewustzijn verloren gaat. In de meeste gevallen heeft vasovagale syncope geen behandeling nodig.
