Je hebt misschien gehoord dat dopamine de 'feel good'-neurotransmitter is. In veel opzichten is dat zo.
Dopamine wordt sterk geassocieerd met plezier en beloning. Zo eenvoudig is het natuurlijk niet. In feite is er veel meer aan deze complexe chemische stof.
Dopamine is betrokken bij neurologisch en fysiologisch functioneren. Het is een factor die bijdraagt aan motoriek, gemoedstoestand en zelfs onze besluitvorming. Het wordt ook geassocieerd met enkele bewegingsstoornissen en psychiatrische stoornissen.
We bekijken de vele rollen van dopamine en de tekenen dat uw dopaminegehalte afwijkt.
Wat is dopamine?
Dopamine is een neurotransmitter die in de hersenen wordt gemaakt. In feite fungeert het als een chemische boodschapper tussen neuronen.
Dopamine komt vrij wanneer uw hersenen een beloning verwachten.
Wanneer je een bepaalde activiteit gaat associëren met plezier, kan alleen anticipatie voldoende zijn om het dopaminegehalte te verhogen. Het kan een bepaald eten, seks, winkelen of zo ongeveer alles zijn dat u leuk vindt.
Stel dat uw 'go-to'-troostmaaltijd zelfgemaakte dubbele chocoladekoekjes is. Je hersenen kunnen dopamine verhogen als je ze ruikt of ze uit de oven ziet komen. Wanneer je ze eet, werkt de stroom dopamine om dit verlangen te versterken en je te concentreren op het bevredigen ervan in de toekomst.
Het is een cyclus van motivatie, beloning en bekrachtiging.
Stel je nu voor dat je de hele dag naar die koekjes hebt verlangd, maar je collega's hebben ze weggevaagd toen je werd afgeleid door een telefonische vergadering. Uw teleurstelling kan uw dopaminegehalte verlagen en uw humeur temperen. Het kan ook uw verlangen naar dubbele chocoladekoekjes versterken. Nu wil je ze nog meer.
Afgezien van de "feel good" -functie, is dopamine betrokken bij veel lichaamsfuncties. Waaronder:
- Bloedstroom
- spijsvertering
- uitvoerend functioneren
- hart- en nierfunctie
- geheugen en focus
- stemming en emoties
- motorbesturing
- pijnverwerking
- pancreasfunctie en insulineregulatie
- zoekgedrag naar plezier en beloning
- slaap
- stress reactie
Houd er rekening mee dat dopamine niet alleen werkt. Het werkt samen met andere neurotransmitters en hormonen, zoals serotonine en adrenaline.
Een reeks omgevingsfactoren heeft ook invloed op uw fysieke en psychologische welzijn.
Hoe voel je je door dopamine?
De juiste hoeveelheid dopamine gaat meestal samen met een redelijk goed humeur. Het is ideaal voor leren, plannen en productiviteit.
Dopamine draagt bij aan gevoelens van:
- alertheid
- focus
- motivatie
- geluk
Een stortvloed aan dopamine kan tijdelijke gevoelens van euforie veroorzaken.
Kunt u zien of u een tekort aan dopamine heeft?
Een laag dopamine gehalte is een reden waarom u misschien niet in de beste stemming bent. Je hebt misschien:
- verminderde alertheid
- moeite met concentreren
- minder motivatie en enthousiasme
- slechte coördinatie
- bewegingsmoeilijkheden
Gebrek aan slaap kan het dopaminegehalte verlagen
Een tekort aan dopamine kan je slaperig maken, maar niet slapen kan ook je dopamine verlagen.
Een kleine studie uit 2012 suggereert dat slaapgebrek kan leiden tot een merkbare vermindering van de beschikbaarheid van dopaminereceptoren in de ochtend.
Voorwaarden geassocieerd met lage dopamine-niveaus
Enkele aandoeningen die mogelijk verband houden met een laag dopamine-gehalte zijn:
- Ziekte van Parkinson; symptomen zijn onder meer tremoren, vertraagde beweging en soms psychose.
- Depressie; symptomen zijn onder meer verdriet, slaapproblemen en cognitieve veranderingen.
- Dopamine-transporterdeficiëntiesyndroom; ook bekend als infantiele parkinsonisme-dystonie, veroorzaakt deze aandoening bewegingsafwijkingen vergelijkbaar met die van de ziekte van Parkinson.
Wat gebeurt er als u te veel dopamine heeft?
Zeer hoge dopaminegehaltes kunnen ervoor zorgen dat u zich in ieder geval een tijdje op uw gemak voelt. Het kan je ook in een serieuze overdrive brengen.
Bij overschrijding kan het een bijdragende factor zijn bij:
- manie
- hallucinaties
- wanen
Te veel dopamine kan een rol spelen bij:
- zwaarlijvigheid
- verslaving
- schizofrenie
Hoe beïnvloeden medicijnen het dopaminegehalte?
Bepaalde medicijnen kunnen een wisselwerking hebben met dopamine op een manier die verslavend wordt.
Nicotine, alcohol of andere drugs met verslavende eigenschappen activeren de dopaminecyclus.
Deze stoffen kunnen een snellere, veel intensere dopamine-rush veroorzaken dan je zou krijgen van die dubbele chocoladekoekjes. Het is zo'n krachtige rush dat je meer wilt - en binnenkort ook.
Als een gewoonte wordt gevormd, reageren de hersenen door de dopamine te verminderen. Nu heb je meer van de stof nodig om op hetzelfde genotniveau te komen.
Overactivering heeft ook een zodanige invloed op dopaminereceptoren dat u de interesse in andere dingen verliest. Dat kan ervoor zorgen dat u dwangmatiger gaat handelen. U kunt steeds minder weerstand bieden aan het gebruik van deze middelen.
Als het meer een behoefte dan een behoefte wordt, is dit verslaving. Als u probeert te stoppen, kunt u lichamelijke en emotionele ontwenningsverschijnselen krijgen.
Zelfs als u de stoffen lange tijd niet meer gebruikt, kan blootstelling aan de stof uw verlangen opwekken en het risico lopen op terugval.
Dopamine draagt niet de enige verantwoordelijkheid voor het creëren van verslaving. Andere zaken, zoals genetica en omgevingsfactoren, spelen een rol.
Hoe beïnvloeden hormonen het dopaminegehalte?
Dopamine werkt ook samen met andere neurotransmitters en hormonen. De neurotransmitter glutamaat is bijvoorbeeld betrokken bij de plezier- en beloningscyclus in de hersenen.
In een studie uit 2014 werd gekeken hoe stress en geslachtshormonen de dopamine-neurotransmissie tijdens de adolescentie beïnvloeden.
De onderzoekers merkten op dat testosteron, oestrogeen en glucocorticoïden met elkaar interageren en de dopamine-niveaus beïnvloeden. Dit kan de rijping van de hersenen en de cognitieve functie tijdens de adolescentie en in de volwassenheid beïnvloeden.
Een onderzoek uit 2015 merkte op dat neurotransmitters door veel dingen worden beïnvloed. De onderzoekers schreven dat geslachtshormonen "sterk verweven" zijn met:
- dopamine
- serotonine
- GABA
- glutamaat
Deze interacties zijn ingewikkeld en niet helemaal duidelijk. Meer onderzoek is nodig om volledig te begrijpen hoe dopamine interageert met andere neurotransmitters en hormonen.
Belangrijkste leerpunten
De roem van dopamine komt voort uit het effect op de stemming en het plezier, evenals de cyclus van motivatie, beloning en bekrachtiging.
We weten dat dopamine veel vitale neurologische en cognitieve functies dient. Ondanks veel onderzoek is er nog veel te leren over de interacties van dopamine met andere neurotransmitters en hormonen.
Raadpleeg uw arts als u bewegingsafwijkingen heeft, symptomen van een stemmingsstoornis of denkt dat u verslaafd bent.
